De lo sólido a lo líquido: las nuevas alfabetizaciones ante los cambios culturales de la Web 2.0 (Solidotik likidora: Web 2.0-ko alfabetizazio berriak aldaketa kulturalen aurrean)
1.
KULTURA
SOLIDOTIK INFORMAZIO LIKIDORA
Solidoa eta likidoari buruz hitz
egitea metafora bat erabiltzea da, IKTen presentziak eragindako aldaketa
soziokulturalak ezaugarrituz. Metaforak dio, gaur egungo kultura digitala
likidoa dela, ezagutzen eta prestakuntzen ekoizpen ezegonkorra, uneoro aldatzen
eta transformatzen ari dena, garatutako ekoizpen kulturalari kontrajarriz, non
egonkortasuna gailentzen zen.
Internetak, eta batez ere Web
2.0-ak, XX. mendean zehar sorturiko objektu kulturalak (diskoak, argazkiak,
etab.) desagertzen egotea suposatu dute, interneta eta telefono mugikorra
bezalako gailuek gure izatea alderdi askotan aldatzen ari diren bitartean
(komunikazioan, aisialdian, etab.). Beraz, digitala likidoa da, kultura
solidotik desberdintzen dena, hortaz, ikaskuntza eta alfabetizazio ikuspegi eta
eredu berriak behar ditu.
2.
WEB
2.0: INFORMAZIO LIKIDOA GURE IZATEAREKIN EGIN DA
Web 2.0-a kulturaren ekoizpen,
kontsumo eta hedatzearen 6 dimentsiotan ezaugarritu dezakegu, denak aldi berean
eman, gurutzatu eta paraleloki garatzen direnak:
- Web 2.0-a informazioa biltzen duen biltegi erraldoia da: LIBURUTEGI UNIBETSALA
Gehiegizko
datuak informazio asetze edo intoxikazioa dakar, askotan subjektu askori
inguratzen dien errealitatea nahasi edo ulertezin moduan ikustera eramaten
dioena. Hau da, informazioa lortzeko baliabide eta euskarriak ditugu, baina
gehiegizko informazioak hau prozesatzea mugatzen digu, askotan, informazio hori
ezagutza bihurtu ezinik. Hau izango litzateke alfabetizazio digitalaren helburu
garrantzitsuenetako bat.
- Web 2.0-a produktu eta zerbitzuen merkatu digitala da: MUNDU MAILAKO MERKATUA
Gaur egun,
informazioa sektore ekonomiko garrantzitsuen lehengaia da, kapitalismo
digitala. Denok ezagutzen ditugun on-line salerosketak, internet bidezko
komunikazioa, etab. herrialdeen aberaste estrategiak dira. Enpresa hauek
alfabetizatutako langileak behar dituzte, baina bezeroa ere alfabetizatuta
egotea oso garrantzitsua da, modu arduratsu batean kontsumitu eta beraien
eskubide eta jarduteko erak ezagutzeko.
- Web 2.0-a zatitutako piezek osaturiko puzzle bat da: LOTURA HIPERTEXTUALA
Web 2.0-ko
kultura zatituta dago, hartzaile bakoitza informazioa modu bakanean iritsiz,
baina era berean elkarren artean loturik, beraien kontsumo azkarrerako.
Horregatik, objektu kultural bakoitza (abesti bat, ohar bat, etab.) egileak
ezarri ez duen beste testuinguru batean ulertua izan daiteke, beste esanahi bat
sortuz.
Sare
sozialetako mezu gehienak motzak eta espontaneoak direnez, alfabetizazioak
hizkera ezberdinak erabiltzeko konpetentziak garatu beharko ditu.
- Web 2.0-a komunikazio leku publiko bezala: SARE SOZIALA
Askok Web 2.0-a sare sozial bezala ikusten dute,
uneoro beste erabiltzaile batzuekin kontaktuan egoteko eta informazioa
partekatzeko aukera ematen digulako. Hauek komunikaziorako eta aisialdirako
erabiltzeaz gain, prestakuntza, irakaskuntza, etab.-erako ere balio dute.
Horregatik, alfabetizazioak subjektuak komunitate birtualetan sozializatzeko
prestatu behar ditu.
- Web 2.0-a handituz doan MULTIMENDIA ETA IKUS-ENTZUNEZKO KOMUNIKAZIO adierazleen lurraldea da
Gaur egun,
internet ez da soilik dokumentuak eta testuak dituen ziberespazioa, geroz eta
pelikula, irudi, etab. gehiago daude. Hortaz, alfabetizazioak kontsumitzaileen
eta igorleen prestakuntza beharrezkotzat du, multimedia formatuan adierazteko
eta ikus-entzunezko hizkeran.
- Web 2.0-a gizakien bizipenerako ekosistema artifizial bat da: INGURUNE BIRTUAL INTERAKTIBOAK
Internetek
ekosistema artifizial bat sortzeko aukera ematen du, esperientzia sentsorialak
edukitzea ahalbidetzen duena. Artifizialki eraikitako mundu hauek zure burua
irudikatzen duen pertsonai bat sortzeko aukera emateaz gain, emozio
komunikatiboak eta elkarrekintza sozialak bizitzeko aukera ematen digu. Honek
alfabetizazio zehatz bat behar du.
Hau guztia dela eta digitala likidoa dela esan
dezakegu, beraz, XXI. mendeko herritarrek alfabetizazio berriak behar dituzte,
ziberespazioko subjektu autonomo, kritiko eta kultua izateko.
3.
ALFABETIZAZIO
BERRIAK WEB 2.0-KO KULTURAREN HERRITARRENTZAT
Bideokonferentziak, internet edo
telefono mugikorren bidez idatzitako mezu edo korreoak, etab., paperezko dokumentuen
bidezko idatzi eta irakurtzeko komunikaziotik asko ezberdintzen dira. Beraz,
herritarren prestakuntza demokratikorako ikuspegia eta ikuspegi askatzailea
kontuan hartzen dituen kultura digitalerako alfabetizazioaren teoria prestatu
nahi dute.
Argi dago teknologia digitaleko
alfabetizazioa hardwarea eta softwarea maneiatzen jakitea baina prozesu
konplexuagoa dela, datu eta informazioaren bilaketa, analisi, hautaketa eta
komunikazioarekin lotura daukaten konpetentziak bildu behar dituztela, informazioa
ezagutza bihurtzeko.
KULTURA DIGITALAREN
ALFABETIZAZIOAK DAKARTZAN KONPETENTZIAK:
·
Konpetentzia
instrumentala: Hardwarearen (informatikako gailu ezberdinak muntatu,
instalatu eta erabiltzen jakitea) eta softwarearen (aplikazioak, internetako
nabigatzaileak, etab.) erabilerarako gaitasuna.
- Konpetentzia kognitibo-intelektuala: Informazioa erabiltzen jakitea, informazioa lortzeko, esanahia emateko, kritikoki aztertzeko eta pertsonalki berreraikitzeko.
- Giza komunikazioaren konpetentzia: Testu mota ezberdinak (ikus-entzunezkoak, hipertextualak, etab.) sortu eta zabaltzeko eta teknologien bitartez subjektu ezberdinekin komunikatzeko gaitasuna. Gainera, jarrera arau batzuk lortu eta garatzearekin dator.
- Konpetentzia axiologiakoa: IKT-ak gizarte ikuspuntutik neutralak ez direla kontuan hartzea, testuinguru politiko eta kulturalak eragiten duela. Hortaz aparte, balio etiko eta demokratikoak eskuratzea, IKT-en gizarte erabilerak negatiboak izan ez daitezen.
- Konpetentzia emozionala: Testuinguru digitalak (sare sozialen bidezko komunikazioa, bideo-jokoak, etab.) eragindako emozioak biltzen ditu. Beraz, dimentsio honen alfabetizazioak emozioen kontrolaren ikaskuntzan eta enpatiaren garapenean lan egin beharko luke.
4.
ONDORIOA
Laburbilduz, alfabetizazioa
software sozialeko tresnak (blogak, sareak, etab.) erabiltzen jakitea baina
konplexuagoa da, autonomoa, kultu eta demokratikoa den identitate digital bat
sortzen lagundu behar du. Hezkuntza formalak (adb.: eskola) eta informalak
(adb.: liburutegia) teknologia erabiltzeko aukera berdintasunez eskaintzeaz
gain, herritarrak prestatu edo alfabetizatu beharko lituzke subjektu kultu,
arduratsu eta kritikoak izan daitezen.
Web 2.0. Educadores en la Red (Web 2.0. Sareko hezitzaileak)
Teknologiak etengabe aldatzeko
eta eguneratzeko gaitasuna dauka. Azken urteotan izandako aldaketak,
gizartearen eta kulturaren ohiturak aldatu ditu, adibidez, telefono mugikorrak
eta interneten bitartez.
Internetek berarekin batera bere
hiztegi eta web mota berri baten erabiltzaileak dakartza, Web2.0 deritzona, eta
ireki eta parte hartzaileagoa dena.
1.
WEB
2.0
Web 2.0 adierazpenaren
egiletasuna Tim O´Relly eta Dale
Doughtery-ri egozten zaie,
teknologiaren eztanda eta momentu horretan sareak bizi zuen egoera aztertzen
zuten bitartean sorturikoa. Beraien ustetan sarea inoiz baino garrantzitsuagoa
zen, eta ez askorentzat bezala marketin edo modaren ondorio.
Beraz, Web 2.0-a sare
tradizionalari kontrajartzen zaion kontzeptua da, ez produktua. Beste era
batera esanda, Interneten erabilera berriekin loturiko diseinua, zeina modu
pertsonalago, parte hartzaileago eta kolaboratzaileago batean ematen den.
Aurreko sarea, hau da, Web 1.0.a ezaugarritzen duten bereizgarriak ondorengoak
dira:
- Web orrialde estatikoak, edukien berritze gutxirekin
- Elkar eragin gutxiko edukiak
- Web orrialdeak sortu eta mantentzeko zailtasuna, modu honetan gutxi batzuk besterik ezingo dute Interneta editatu
Interneteko toki asko komunikazio
sareen ezaugarriak hartzen hasi dira, horrela “irakurketa sare” batetik
“irakurketa eta idazketa sarea” sortuz. Hau da, denborarekin edukiak
irakurtzeaz gain hauek idatzi ditzakegu, horrela informazio gehiagorekin
kontaktuan jarriz eta Web 1.0ren paradigma aldatuz.
Beraz, esan bezala, sarea
aldatzen ari da, informazioa hedatzeko eta kontsumitzeko bitartekaria izatetik,
ezagutzak sortu, hedatu, birnahasi, berrerabili, etab. egiten duen plataforman
bihurtuz.
2.
WEB
2.0-AREN EZAUGARRIAK
2.1. Web-a plataforma moduan
Web 2.0a laneko plataforma da,
bere aplikazioak feedback zuzena eskaintzen digute, interaktiboak izanik.
Hortaz aparte, hurrengo ezaugarriak eduki behar ditu:
- Web 2.0 aplikazioak dinamikoak izan behar dute, non edukia automatikoki eguneratzen den.
- Web 2.0 aplikazioak elkarlanekoak izan behar dira, informazioa iturri ezberdinetatik jasotzeko gai. Hori erabiltzaileak zuzenean sortutako informazioa gehituz, pertsona ezberdinen arteko interakzioa onartuz.
- Web 2.0 aplikazioak errazak izan behar dira.
2.2. Programazioa eta osaera arindu
Web 2.0a ez da teknologien
azkeneko garapen edo programazioan oinarritzen, jadanik existitzen diren
teknologiak biltzen ditu, lana gidatzen duen jarrera berriarekin erlazionatzen
den “Aha!” batez lagunduta. Hau Garret-engatik jarri zen ikusgai 2005. urtean,
“Ajax: A New Approach to Web Applications” deiturikoa, zeina aplikazio
interaktiboak sortzeko sareen garapenerako teknika bat den. Hauek
erabiltzaileen nabigatzailean burutzen dira, zerbitzaileekiko komunikazioa
bigarren mailako plano batean utziz. Horrela, orrialdean aldaketak egiteko
aukera emanez, honen elkarlana, azkartasuna eta erraztasuna handituz.
Web 2.0ren eraikitze etapa
garrantzitsuenetako bat etiketatze edo markatzaileenganako trantsizioa da,
zeinak ezarritako edukiak zehaztasunez deskribatzen dituzten. Hauen bidez,
diseinatzaileek estilo ezberdinak ezartzen dizkiete web orrialdeei. Beraz,
honek informatika espezialistak ez garenoi edukiak eta diseinuak banatzeko
aukera ematen dugu.
Pentsamolde aldaketa honen joera
garrantzitsuenetako bat softwarea diseinatu eta sortzeko era da. Helburua
aplikazioen datuak trukatzean datza, adibidez, You tubeko bideo bat blogean
txertatzea. Interoperabilitatea, beraz, estandar irekiak eskuratzearekin
lortzen da (adb.: Windows), horrela erabiltzaileari aplikazio guztien artean
interoperizatzeko aukera emanez.
Hau guztiak gailu bakar batera
mugaturiko softwarearen bukaera argi uzten digu, ordenagailua ez baita
interneteko aplikazioetara jotzeko gailu bakarra, gaur egun, gailu mugikorrek
dituzten aplikazioak baitaude.
2.3. Softwarea zerbitzu moduan
Web 2.0a zerbitzuen sarea da, non
nabigatzaile bat nahikoa den sartzeko. Honen barruan 2 fenomeno ezberdin
aurkitu ditzakegu:
- Google dokumentuak eta kalkulu orriak bezalako aplikazioek, web orrialde batean kalkulu orrialdeak eta testu dokumentuak sortzeko aukera ematen digute. Horrela dokumentua beste pertsona batzuekin, modu erraz batean elkar banatu eta hauek edozein ordenagailutik eskuratzeko aukera emanez.
- Erabiltzaileak sorturiko edukiak biltzen dituzten lekuak, hauek beraien argazkiak, bideoak, etab. utzi ditzakete.
Horrela, e-Consultant-eko web
orrialdean ikus dezakegun moduan 50 maila ezberdinetan (blog zerbitzuak, bideo
zerbitzuak, etab.) bana daitezkeen Web 2.0ko 1.200 aplikazio baino gehiago
daude.
Hauek dohaineko aplikazioak dira,
korreo elektronikoaren bidez identifikatuz zerbitzuan alta emateko eta aplikazioan
espazio pertsonala edukitzeko aukera ematen digutenak, zerbitzu bereko beste
erabiltzaile batzuekin elkarlana aritzeko aukerak erraztuz.
Zerbitzu eta aplikazioan arteko
interoperabilitatea eskatzen duenez, erabiltzaileari mesede egiten dio.
2.4. Taldeko adimenaz baliatzea
Google-ek bilaketaren emaitzak
lista batean ezartzen ditu, eskaintzen dizkigun orrialdeak aipatzen dituzten
kanpoko linkak kontuan hartuz. Beste erabiltzaile askok orrialde zehatz
batzuetara linkak egin badituzte, web orrialde horiek baliotsuak izateko aukera
asko dituzte. Honen adibide moduan Wikipedia aipatu dezakegu, jendearen
ekarpenengatik etengabe sortu eta eguneratzen den onlineko entziklopedia.
2.5. Denok argitaratu dezakegu: erabiltzailea
protagonista moduan
Interneten edukiak sortzeko mugak
desegin dira (adb.: blogak). Autore askok aldaketa honi “irakurketa sare”tik
“irakurketa eta idazkera sare”ko trantsizio deitu diote. Hau aurrera eramateko,
tresna teknologiko indartsu eta maneiatzeko errazak behar ditugu, horrela, gaur
egun, ahalegin eta ezagutza teknikarik gabe interneten publikatzeko aukera
dugu. Adibidez: blog, wiki, argazki, bideo eta podcasts-ak.
2.6. Edukien kudeaketa
Web 2.0ak norberak edukiak
sortzeko erraztasuna ematen digu, horrela informazio askorekin kontaktuan
jarriz. Baina, informazio guzti hori kudeatzeko tresna batzuk behar ditugu,
zeinak interesatzen zaizkigun edukietara iristeko edo informazioa klasifikatzeko modua edo
hauek hedatu eta konektatzeko erak aldatzen dituztenak. Horrelako tresnak
edukiz gero, jendea prest egongo litzateke edukiak sortu, hedatu eta
klasifikatzeko.
Beraz, gaur egungo errealitatea eta
paradigma honi boterea ematen dioena interkonektibitatea eta interkeintzak
dira, “post”ak, hau da, mezu txikia, artikuluak, mikroezgutzak, dozenaka
domeinuen bitartez banatu daitezkeenak, eta ez orrialdeak.
Hortaz aparte, loturak
internet bidezko komunikazio idatzian ezarritako ideiak eta testuak argitu eta
aberasteko funtzioa duten. Irakurleak blogetako testuak irakurtzerako orduan
bizipen aberasgarri bat izan dezan, kontextualizazio tresnak erabiltzen ditugu,
argazkiak, bideoak, etab.
De Vicentek (2005) esan zuen
bezala: “Datuen kantitatea hain handia izaten hasi da, non ez duten ezertarako
balio, hauei maila eta esanahi bat ematen dieten beste batzuk ez badituzte.
Erabiltzaileei informazioa elkarlanean sailkatzeko tresnak egokitzearen
estrategiari FOLKOSONOMIA deritzo, eta ezagunenak tags eta etiketak.
Horregatik, sarea kudeatzeko modu
berri honetan folkosomiak eta markatzaile sozialak
beharrezko tresnak dira. Markatzaile sozialen sistema batean, erabilgarriak
kontsideratzen dituzten internetako baliabideak gordetzen dituzte etiketa edo tag-en
bitartez antolatzen dugun lista batean, publikoki edo pribatuki sartzeko aukera
ematen duena.
Baliabide hauei folksomia deitzen
diegu eta etiketen bitartez, erabiltzaileen interesen araberako mailetan antolaturik daude.
Etiketen oinarrizko bi funtzioak
ondorengoak dira:
- Bakoitzaren informazioa antolatzea: Orrialde horretan gehien eta gutxien erabilitako gaien inguruko informazioa ematen digu. Horrela, neurri handiena dutenak blog horretan erabilienak izan direla adieraziz.
- Beste erabiltzaile batzuk sorturiko eta interesgarria iruditzen zaigun informazioa antolatzea: Hau egiteko markatzaile sozial bezala ezaguturiko tresnak daude,adibidez, Delicious esploratzailearen “favoritos” aukera ordezkatzen duena. Hau ordenagailu ezberdinetatik kontsultatu eta partekatu daiteke .
“Beraz, honen filosofia erraza da eta ondorengo esaldian labur
genezake: informazioak hartzailea bilatzen du, ez da hartzailea informazioaren
bila doana”. Serrano, Román y Cabero (2005)
3.
Sareko
hezitzaileak
Egunetik egunera, web 2.0ak
sarean daukan eragina handituz doa. Mugimendu hau osatzen duten ideia,
prozedura eta ezaugarrietatik, hezkuntzaren ikuspuntutik interesgarriena
ondorengoa da: Interneten publikatzeko aukeraren demokratizazioa, hau
da, Internet irakurketarako tokia izatetik, irakurketa eta idazkerarako tokira
izatera pasatzearen aldaketa.
Hau ikusirik, esan dezakegu, web
2.0ak hezkuntzari egindako ekarpenak ondorengoak direla:
1.
Edukien ekoizpen indibiduala; hau da, irakasle
eta ikasleei ezagutzen sortzaile aktiboen rola sustatzea
2.
Komunitatearen boterea aprobetxatzea: ezagutzak
partekatuz, beste erabiltzaile batzuekin eta batzuetaz ikastea
3.
Web 2.0 zerbitzuen arkitektura parte
hartzailearen aprobetxamendua
4.
Ezagutza teknikon beharrik gabe tresna errazen
erabilera
5.
Irekitzea: estandar irekiekin lan egitea.
Software librearen eta eduki irekien erabilera eta datuak birnahastu
6.
Sare efektua. Lan indibidualetik berdinen arteko
kooperaziora
La web 2.0 en escena
1.
SARRERA
Gaur egun biziki ezagunak diren www siglek informazioa
eta ezagutza elkarbanatzea ahalbidetzen duten tresnak dira. Begi bistakoa da,
WEB 2.0ren garapenak informatika maila igo duela, lankidetza eta zibernauten arteko harremanean. Honek, online-eko parte hartzea ahalbidetzen
du, non erabiltzaileak laguntzeko aplikazioak erabiltzen ahal dituen espazio
birtualetatik nabegatzeko eta behar dutena topatzeko: audioak, bideoak,
animazioak, irudiak, sare sozialak, etb.
“Zergatik
hain popularrak dira lan tresna horiek? Nola lortzen dute gaur egungo
arrakasta?” Erantzuna haien erabileran, egiten uzten duenan, aurkitzen da.
Gutti erabiltzen dakien bat, informaziora heltzeko, aukeratzeko et antolatzeko
gai da bere interesen arabera, baita edukiak publikatzeko ere, beti ere, zentzu
bat emanez.
2.
WEB 2.0ren HISTORIA LABURRA
1999an,
DiNucci-k WEB 2.0 hitza sortu zuen. Azken honek, baieztatu zuen gaur egun
ezagutzen dugun web-a nabigatzaile bateko pantailan dena da, gehienetan
pantaila estatiko multzo bat, soilik etorkizunean etorriko den web-aren
“enbrioia”. Informazio eta ezagutzaren garraiotzat jotzen da, zeinaren
elkarregile den. Hala ere, MediaLive enpresak WEB 2.0ri buruzko lehen
konferentzia eman zuenetik 2005ean, kontzeptua ezaguna bilakatu da. Bertan,
web-a plataforma gisa deginitu zuen Battelle y O’Reilly-k, non zerbitzuak eta
aplikazioak online ibiltzen diren; horrek programen deskargatzea eta
instalazioa suposatzen du erabiltzaileen partetik (Office adibidez). Bestalde,
1.0 eta 2.0 aplikazioen artean desberdinak aurki ditzazkegu, adibidez Netscape
eta Google. Netscapte enpresak lehen nabigatzaileak garatu zituen: Netscapte
Navigator, idazteko aplikazio bat zen. Google-ek aldiz, ez zuen produktu bat
garatu, baizik eta zerbitzu bat non datuak bilatzen ahal ziren. Laburbilduz,
web 2.0 zibernautei nehoiz ezagutu ez den eskala batean kolaboratzea eta
harremantzea ahalbidetzen duen komunitatea da.
3.
WEBaren EZAUGARRIAK
- Bistaratze ereduak
Web 1.0-n
hitz gakoa nabigatzailea zen, WEB 2.0-n RSS irakurlea (lector RRS). Azken honen
alde ona, gure ordez informazioa bilatu eta sailkatzen duela da, nabigatzaileak
erabiltzailearen akzioa behar duelarik. Informaziorako sarbide berri hori
“Sindicación de Contenidos” deitzen da. Hau da, edukien banaketa masiboa da,
feed artxiboari esker burutzen dena.
- Editoreak
Informazioak
atzituz gain, erabiltzaileak blogak idazten, argazkiak ateratzen, bideoak
grabatzen ditu, elkarbanatuz, komentatuz eta sailkatuz. Web 1.0-n editoreak
“webmasters”-ak dira eta web 2.0-n erabiltze guziak izan daitezke. Gizabanakoen
parte hartze aktiboak sarean diren zerbitzu berri guziak ondorioztatzen ditu,
horien arte software soziala.
- Arkitektura
“Web
zerbitzuek” erabiltzaileari Internet bitartez aplikazio batera iristea
ahalbidetzen dute. Aplikazioak arrakastatsuak dira nabigatzailearen praktikoaren
arabera, baina bereziki errextasunaren arabera, hau da, ordenagailuetan
software-ik ez deskargatu behar izanaz. Urririk diren aplikazioak (webmails,
weblogs, lineako dendak, etb) “plataforma gisako web-ak” izendatzen dira, eta
edozeinek erabiltzen ahal ditu.
- Protagonistak
Web 2.0-n
erabiltzaile guziak protagonistak dira, edukiak elkarbanatzen eta sortzen ahal
dituzte, web 1.0-n, ezagutza handiko gizabanakoak zirelarik. Horrek suposatzen
du erabiltzea protagonista delarik sarean eragina izango duela.
- Egoera
Web 1.0-n
egoera estatikoa zen, aldiz web 2.0-n dinamikoa. Web dinamikoak antolatuak eta
zerbitzu aplikazioetan oinarrituak dira, erabiltzaileari komunikazio funtzio
ireki bat eskeinirik. Modu horretan, erabiltzaileak lan tresna berriak ditu
Internet erabiltzerakoan, non testuak, irudiak, bideoak, soinuak, era desberdin
askotara interkonektatuak diren, kontu berdin batekin kudeatu daitezkeen. Ondorioz,
anitzez errezagoa da web kontsumitzaile zein sortzaile bilakatzea.
- Edukiaren unitate minimoa
Web 1.0-n,
eduki unitate minimoa web orrialdea zen non administratzaileak soilik kudeatzen
ahal zuen. Web 2.0-n aldiz, eduki unitate minimoa artikulua, post, edo mezua
da, erabiltzaileak eduki bat aldatzen duen aldi oro, komentario, iritzi edo
mezu bat idatziz, edukia lekuz aldatzen ari da. Gaur egun
gehien erabilia den baliabide bat da online komunikazioa.
- Erak
Era aipatzen
dugularik, editatzeko eta publikatzeko moduaz ari gara. Web 1.0-n modua
idazketa zen baina web 2.0-n elkarbanatutako idazketa: edozein erabiltzailek
edozer alda, sortu, garatu, zuzendu, hobetu dezake. Adibidez Wikipedia.
Web 2.0-n aurkitzen diren
lankidetza erak:
§ Zeharreko lankidetza: hemen lankidetza zeharkakoa da, adibidez, Google Page Ranken erabiltzaile bakoitzak klik bat egiten duen aldi oro leku bisitatuenen algoritmo bat sortzen da, helburu pertsonalik ukan gabe.§ Lankidetza instrumentala: erabakitako jarduera batean datza zeinak finkatutako helburu bat duen, adibidez, informazioa bilatu eta aurkitzea bezala. Adibide on bat Wiki baten sortzea da, baina parte hartzaileak argi ukan behar du zein den bere rol eta lana.§ Lankidetzarako/ren helburu eta baliabideak: hemen lankidetzak jardueraren bukaerari egiten dio erreferentzia. Sare sozialak kasu argienak dira. Beraz, ezagutza elkarbanatuko da, “kapital soziala”sortu arte: erabiltzaileen arteko lankidetzaren etekinak.
4.
Web 2.0ren funtzionamendu
teknikoa
Web 2.0-k 3 elementu tekniko batzen ditu: bezero-zerbitzari software-aren gaitasuna, edukien batzea eta sarearen protokoloak. Bestalde, nabigatzaileek pug-ins edo formatu ezberdinak “jasateko” luzapen (extensiones) egokiak behar dituzte, ezaugarri teknikoez gain (adibidez youtubek flash player behar du funtzionatzeko edo educativa jclic programak java). Horrez gain, web 2.0-k edukiak sortzeko, mantentzeko eta hedatzeko baliabideak eskeini behar ditu.
Elementu
tekniko esanguratsuenak hauek dira: bilaketak, estekak, egiletasuna, etiketak,
luzapenak (extensiones), alertak.
Web 2.0
funtzionamendua honako arkituran oinarritzen da:
- Informazioaren eskuragarritasuna: erabiltzaile guzien eskura izan behar du informazioak, horretarako, errexki nabigagarriak diren inguruak garatuko dira.
- Pertsonalizazioa: erabiltzaileak guneak eskuragarri izan behar ditu bere behar eta lehentasunen arabera.
- Moldakortasuna: edozein nabigatzaile, berria izan arren, eskuragarria izan behar da formatua edozein izanik ere.
- Multimedia teknologia
- Lankidetza: lan kooperatzailea egiteko lan tresnak eskeintzea, baita informazioa nahiz ezagutza trukatzeko ere.
Web 3.0ren ezaugarrien
keinuak:
- Zabaltze-bateragarritasuna: sistemen bateragarritasuna eginen litzaioke erreferentzia, hau da, protokoloen, datuen formatuen, softwarak eta lan tresna berrien garapenaren plataformak batuz.
- “Interoperabilitatea”: bateragarria izan zedin, aplikazioak edozein diapositibotan (ordenagailu, mugikor, Ipad, Tablet, etb.) ibiltzea beharrezkoa da. Hala ere, Web 2.0-n facebook edo twitter bezalako aplikazioek edozein diapositibotan funtzionatzen dute.
- WEB 3D: web 3.0a hiru dimentsioko eredu batetik bistaratuko da, Second Life estiloko zerbitzuen garapenen bitartez. Horrek, erabiltzaileei sortutako mundo birtuala exploratzea, harreman sozialak eraikitzea eta jarduera desberdinetan parte hartzea ahalbidetuko du.
- Informazioaren kontrola: erabiltzaileei lagunduko lioke informazioa bilatzeko eta aurkitzeko momentuan zehatzago izaten.
- Web semantika: edukiei erranahi gehitzean datza, metadatuen formatuan (edukia, erranahia eta datuen harremana deskribatzen duena), sarean den informazioa hobeto ulertua izan dadin.
6.
Web 2.0: gogoeta kritiko
bat
Batzuen
arabera, web 2.0 ez da Interneten era berri bat, baizik eta web 1.0n garatutako
kontzeptual eta teknikoen hobetze bat. Adibidez AMAZON, 1995tik internetetik
liburuak, musika, etb erostea ahalbidetzen duelako. Horrez gain, kritika
“larriena” inpaktu soziala litzateke, Keen-en arabera, nartzisismo digitalari
kultu bat sortu delako. Zentzu horretan, erabiltzaile guzientzat interneten
dagoen informazio guzia baliozkoa da, hala ez delarik.
Edukiak
sortu, aldatu eta elkarbanatu ahal izateak ikaskuntzaren prozesuan autonomia
garatzen du, baina aldi berean, egia eta gezurra dena desberdintzen jakitea
zaildua da. Zentzu horretan, gaur egungo irakaslegoak paper garrantzitsua
jokatzen du honen ikaskuntzan : irakaslegoaren rol berria aipatzen ari gara.
Recursos educativos da TIC de información, colaboración y aprendizaje
We 2.0 y herramientas en red para Educación Infantil y Primaria
I.
SARRERA
1.1.Testuinguru eta teknologiako alderdiak
Tim
Berners-Lee-k World Wide Web sortzearekin
batera sareko sarbidea sinplifikatu eta gaur egungo komunikazio garapenaren
oinarriak ezarri zituen ondorengo arrazoiengatik:
1) Dohaineko
sarbidea duen teknologia bezala zabaldu zen
2) Kudeatze
sistema zentralizatu eta informazioa partekatu eta trukatzen duen komunikazio
tresna bezala sortu zen
3) Lehen
nabigatzailearen sortzearekin eta HTML programazio hizkuntzaren ondorioz
sorturiko sare eskuragarria
Honen
bitartez informazio masiboaren produkzioaren ondorioz markaturiko etapa bat
hasi zen, inoiz baino indibidualizazio eta pribatutasun gehiagorekin. Beraz,
hau lehenengo komunitate birtualen sorkuntzaren eta ezagutzaren produkzio
aktiboaren garaia da, nahiz eta informazio eta aplikazioen sortze eta produkzio
hau ez egon guztien eskura.
Puntu com enpresen
boom-a eta ondoren 2000. urtearen hasieran eman zen beherakada agerian utzi
zituen sarearen ahultasun eta indar puntuak. Honen ondorioz, sareko
informazioaren eskuratze, sortze eta produkzioa denen eskuan geratu zen, eta
horregatik, ezagutzen da etapa hau ondorengoa bezala: Ezagutza libre, parte hartzaile eta Web 2.0.
Ondoren
azalduko ditudan Web 1.0 eta Web 2.0-ren arteko desberdintasuna,
teknologikoa baino komunikatiboagoa da.
1.1.1.
Web1.0-a
edo sareko garapen komunikatiboaren lehen fasea
Sarearen
lehenengo urratsak 60. hamarkadan eman ziren lehenengo nabigatzaileen
garapenarekin batera, baina urratsik handiena 90. hamarkadan eman zen WWW-aren sortzearekin batera. Baina, Web
honek eskuratutako informazioa kontrolatzeko aukera ematen zuen arren, ez zuen
onartzen informazioaren aldaketarik, eta hortaz, ezagutzaren elkar eraikuntza.
Hortaz gai, Web 1.0-a informazioaren
irakurketa eta eskuratze sarea kontsideratzen zen, norberak sarean
publikaturiko informazioa bere egiteko gaitasuna eskatzen zuena.
1.1.2.
Web 2.0-a
edo sareko garapen komunikatiboaren bigarren fasea
Irakurketa
eta idazketarako sare berri hau, O´Really-k (2005) Web 2.0 bezala izendatu zuen, sare komunikatiboari aldaketak eta
aurrerapenak eskainiz, erabiltzaileen arteko parte hartze handiago bat onartuz.
Hortaz, wiki (elkarlaneko tresnak), blogak (gehiegizko informazioaren aldaketa)
eta sare sozialak (komunikazio tresnak) bezalako tresnen bitartez Web 2.0-a pertsonen sarea, datuen
saretik desberdintzen ahalbidetzen digute.
II.
SAREKO
BALIABIDEEN SAILKAPENA
Irakaslearen
eginbeharra ikasleen gaitasunekin,
garatu beharreko konpetentziekin eta erabiliko diren metodologia eta
estrategien araberako egoera didaktiko bat sortzea izanik, Web 2.0-ko tresnak biltzen dituzten katalogoak daude. Esagun eta
erabiliena Go2Web20 da, baina hau
etiketa batzuen arabera antolaturik dago, eta ez irizpide batzuk kontuan hartuz,
lana zailtzen duena.
Zenbait
autore desberdinen ekarpenak kontuan hartuz sareko tresna eta zerbitzu
desberdinen sailkapena ageri da jarraian, ondorengo irizpideei jarraiki:
2.1.Espazio-denboraren araberako sailkapena
Sailkapen
hau egin ahal izateko egoera komunikatibo desberdinak bereizi eta hauen
araberako tresna, teknologiak eta baliabideak bereizi behar dira (ondorengo
sailkapenean erabiltzen diren terminoak Martin Sanchez-ek (2007b)
proposaturikoak dira):
a) Komunikazio sinkronikorako tresnak.
Solaskideak toki geografiko desberdinetan egongo dira, baina komunikazio tarte
bat partekatuko dute, aldibereko mezuen partekatzea baimentzen duena.
b) Komunikazio kuasi-sinkronikorako tresnak. Une berdinean konektaturiko bi subjektu
edo gehiagok, idatzizko kodigoen bitartez sorturiko mezuak banatu eta jasotzea
(adb.: chat).
c) Komunikazio asinkronikorako tresnak.
Komunikazioa ematen da nahiz eta subjektuak toki eta denbora berdinean ez egon
(adb.: korreo elektronikoa).
d)
Komunikazio
para-sinkronikorako tresnak. Toki berdinean (kasu honetan ez da
fisikoa izan behar), eta denbora tarte desberdinetan ematen den komunikazioa
(adb.: pdf eta e-books).
2.2.Erabilitako sistema sinbolikoaren araberako sailkapena
Ikaskuntza kontestu batean baliabideen
integraziorako bi irizpide kontuan hartu behar dira: ikaslearen ezaugarriak
(adina, aurre ezagutzak, garapen ebolutiboa, etb) eta erabilitako sistema
sinbolikoa. Horren haritik, web baliabideen klasifikazio bat proposatu da.
Horien artean, web baliabide textualak eta bisualak bereizi daitezke (Solano y
Lopez, 2007).
a)
Web baliabide textualak: komunikazioa, publikazioa eta
informazio bilaketa
1. Informazio bilketarendako baliabideak:
web orrialdeak, komunikabide digitalak, bilatzaileak, etb.
2. Edukien edizioa eta publikazioa:
blogak, wikiak, orrialde editatzaileak, etb.
3. Komunikaziorako baliabideak: chat
delakoa, e-mailak, sare sozialak (haurren adinari ez egokituak)
b)
Web baliabide bisualak: irakurtzen ez dakitenei zuzendutako
baliabideak dira non kode sinbolikoa erabiltzen den.
1.
Informazio bilketarendako baliabideak: irudietan oinarritutako web
orrialdeak, irudien bilatzaileak, ipuin interaktiboak, Picasa, Youtube,
bezalako guneak.
2.
Edukien edizioa eta publikazioa: irudiak sortzeko programak (Paint), bideo
muntaketa programak (Kerpoof), haurrei zuzenduriko ofimatika aplikazioak
(00o4kids).
3.
Komunikaziorako baliabideak: bideo konferentzia, haurren sare soziala
(Kidswirl), taldean marrazteko aplikazioak (flockfraw), etb.
2.3.Erabilera edo hezkuntza funtzioaren araberako sailkapena
Erabilera
desberdinak ordenatzen dira: Informazioaren transmisioa, informazio bilketa,
informazioa sortu eta editatu, ikasleen parte hartzea eta komunikazioa,
ebaluatzek eta motibatzeko instrumentua.
2.3.1
Irakasleen
erabilpenerako baliabideen sailkapena
Web 2.0
baliabideen erabilerari buruzko katalogoak 21 kategoria desberdin desberdintzen
ditu: agregatuak, biltegiratze edo memoria, audioa eta podcast-ak, blogak,
bilatzaileak, komunikazioa, online-ko kurtsoak, filtro sozialak, argazkiak,
grafikoak eta diagramak, mapak, markatzaile sozialak, mikroblogging-a, musika,
online-ko ofimatika, orrialde nagusiak, aurkezpenak, sare sozialak, bideoa eta
telebista, wikiak eta irudien trataera.
2.3.2
Ikaskuntzarako
tresnak
Jane Hartek 2009an, ikaskuntzarako
10 balibide lsita batean bildu zituen. Hala ere, %70a librea da baina
ikaskuntzarako erabilgarrian izan daitezkeen baliabideen oinarri bat ekartzen
dute. Horren haritik, Top Tools 2009
osatu zen, non gehien erabilitako 100 baliabideak agertzen diren. Garrantzitsuenak hauek direlarik:
twitter, delicious, google, google reader, youtube, google docs, wordpress,
slideshare, google bilatzailea, Mozilla
Firefox eta Skype.
a) Hezkuntza baliabideak: sormena,
elkarbanaketa, ikaskuntza segipena (Moodle, Jing, Elgg)
b) Live Tools : momentuan berean (errealean)
bilerak antolatzeko soinu eta irudiekin (Adobade Conect Pro, Dimdim, etb).
c) Dokumentu eta aurkezpen baliabideak: pdf
dokumentuak partekatu, e-Books aurkezpenak, Word edo Open office testuen
idazteko, Power point irudiak eta testuak lotzeko, Prezi, Google Docs ideien
mapa osatzeko.
d) Blogak, wikiak eta orrialdeen baliabideak: blogen
sorrera (wordpress, blogger, edublog), web orrialdeak (google site, adobe
flash, adobe dreamweaver) eta wikiak (PB works, wikispaces, wetpaint)
e) Irudi, soinu eta bideoen baliabideak: irudiak sortu eta editatu,
avatarrak sortu, audio artxiboak, screencast, (Photoshop, Paintshop Pro,
Picnik), irudien artxiborako (Picasa, Flickr), audio (Itunes) eta bideorako
(Youtube, Teacher Tube), audio editorea (audacity).
f) Komunikaziorako baliabideak: emailak (gmail, Microsoft Outlook),
Skype, sare sozialak
g) Microblogging:
Twitter
h)
Lankidetza baliabideak: egutegi konpartituak, mapa
kontzeptualak, noten konpartitzea (Delicious, Google Calendar, Wikipedia, Google
Map, FriendFeed, MindMeinster eta Bubbl.us).
i)
Sare sozialak eta kolaboraziorako
espazioa: sare
publikoak eta pribatuak, espazio sozialak (Facebook, Linkedln, Google Aps,
etb).
j)
Produktibitate pertsonalerako
baliabideak:
Dropbox, Google eta bere nabigatzaileak
k)
Ikaskuntzarako balio duten
mugikorrak: iPhone,
iTouch, BlackBerry, Android (internet dutenak).
l)
Nabigatzaileak, irakurgailuak eta
irakurleak: web
gunetik nabigatzeko eta edukien eskuratzeko (Google, Dropbox, etb).
